چهارمین دوره جشنواره فیلم عمار ۱۳ دی ماه طی مراسمی در سینما فلسطین آغاز به کار کرده است.

به گفته برگزار کنندگان، فیلم های جشنواره هم اکنون در بیش از ۳۵۰۰ نقطه ایران از جمله در مدارس، مساجد، هیات ها، پادگان ها، پارک ها، زندانها و حتی “خانه های شهدا” در حال اکران است.

نادر طالب زاده، دبیر این جشنواره، در مراسم افتتاحیه نیاز به پیدایش این جشنواره در سینمای ایران را “مانند نیاز به ایجاد انقلاب اسلامی” در ایران خواند و هدف از آن را نه تنها اکران تعدادی فیلم، که تربیت و حمایت از فیلمسازان “حزب اللهی” که دغدغه “حفظ نظام” دارند دانست.

در مصاحبه های بسیاری از دست اندرکاران یا برندگان نه چندان شناخته شده این جشنواره در رسانه هایی مانند خبرگزاری فارس و رجا نیوز آنچه جلب نظر می کند تاختن آنها به سینمای ایران و لزوم تصرف آن توسط نیروهای “انقلابی” است.

فرج الله سلحشور، یکی از حامیان این جشنواره که بناست در مراسم اختتامیه این دوره مورد تقدیر نیز قرار گیرد، در حاشیه دوره سوم ضمن “طاغوتی” خواندن سینمای ایران، گفته بود تنها دلیل ماندگاری جشنواره فجر عدم وجود رقیب است و با ادامه به کار جشنواره عمار “خودبه‌خود جشنواره فجر در موضع ضعف قرار می‌گیرد”.

ایده مطرح کردن جشنواره ای که تنها چهارسال از عمر آن می گذرد – و از چهره های مطرح سینمای ایران کمتر در آن اثری دیده می شود- در مقابل کل بدنه سینمای ایران هر چند غریب و دور از ذهن به نظر می رسد اما مختص این چهره ها و این دوره از جشنواره عمار نیست.

“یوم الله” ۹ دی روی پرده سینما

جشنواره فیلم عمار چهار سال پیش و به مناسبت نخستین سالگرد آنچه برگزار کنندگانش “حماسه ۹ دی” و بسیاری دیگر صرفا یک راهپیمایی حکومتی می خوانند آغاز به کار کرد.

در بحبوحه درگیری سازمان سینمایی با خانه سینما و دستگیری تعدادی از مستندسازان ایرانی به اتهام ارتباط با “بیگانگان”، این جشنواره از همان ابتدا به عنوان بدیل و رقیبی “انقلابی” برای سینمای مستند ایران مطرح شد و هدف خود را گرفتن تریبون از دست دادن “روشنفکران” و دادن آن به دست “بچه حزب اللهی ها” خواند.

وحید جلیلی از بینانگذاران این جشنواره شکل گیری آن را چنین توضیح داده بود: “حزب اللهی های فعال در عرصه فرهنگی در سال ۸۹ و حول محور ۹دی فیلم هایی تولید کرده بودند که به رسم معمول در هیچ کجا پذیرفته نمی شد و در فضاهای هنری مرسوم نسبت به این فیلم ها دافعه وجود داشت. جشنواره عمار با اکران همین آثار که تعداشان از ۱۹- ۱۸اثر فراتر نمی رفت شکل گرفت. نام جشنواره نیز از بیانات مقام معظم رهبری در سال ۸۸ گرفته شد. نام متبرک حضرت عمار، شخصیتی که در صدر اسلام در زمینه جنگ روانی مشهور است.”

با توجه به اختلافات سینماگران مستقل با مدیریت سابق سازمان سینمایی در جریان حوادث پس از انتخابات که در ماجرای خانه سینما به اوج رسید، چندان عجیب نیست که به گفته دبیر این دوره جشنواره، شخص آیت الله خامنه ای در دیدار با “عماریون” بر ورود چهره های جدید و انقلابی یا “کادرسازی” در سینما تاکید ویژه ای کرده باشد.

در این دیدار که در حاشیه جشنواره سوم در پایان سال ۹۱ برگزار شد، دست اندرکاران و حامیان این جشنواره از جمله وحید جلیلی، مسعود ده نمکی، نادر طالب زاده، ابوالقاسم طالبی، مهدی نصیری و فرج الله سلحشور به همراه جمعی از شرکت کنندگان در جشنواره حاضر بودند.

در این جلسه آیت الله خامنه ای حضور در سینما را نوعی “جهاد” دانست و ” ورود افراد متدین و انقلابی و صاحب تخصص و تجربه” و “تربیت نیروهای جدید و کارآمد” را ضروری خواند.

او ضمن سیاسی خواندن ماهیت فیلم های هالیوود، به مفهوم جدایی هنر از سیاست تاخت و آن را “دروغ” خواند.

خبرگزاری فارس اندکی بعد از این دیدار به نقل از یکی از شرکت کنندگان این دیدار نوشت که رهبر انقلاب در این دیدار گفته است هرچند سینما و خصوصا سینمای داستانی “فضای نامناسبی” دارد و لازمه ورود به آن “از بین رفتن بعضی از اعتقادات” است، لازم است چهره های متدین با برتن کردن “جلیقه ضد گلوله و سپر تقوا” به آن وارد شوند.

سخنان داوود مرادیان نخستین دبیر جشنواره عمار نیز نشان از پیشبرد همین پروژه در سینما دارد: “تا همین سالهای اخیر جریان بچه حزب اللهی‌های ما ورود به سینما را یک قبح بزرگ می دانستند. خوشبختانه بعد از فتنه ۸۸ این قبح شکسته شد. حالا دیگر ورود به سینما معادل مطرب بازی و روشنفکربازی نیست.”

به گفته وی تنها یک سال پس از انتخابات، ۲۰ مستند “فوق العاده قوی” توسط “بچه های شهرستان ها” در مورد “فتنه” ساخته شده بود که در دور نخست جشنواره عمار به نمایش در آمد.

‘یزدان تفنگ ندارد’

یکی از این مستندها “یزدان تفنگ ندارد” ساخته حسین شمقدری بود که با حمایت پدرش جواد شمقدری به مرحله تولید رسید و برنده فانوس بلورین این جشنواره نیز شد. جواد شمقدری در مقابل انتقاد خبرنگار رجانیوز در مورد عدم حمایت وی از جشنواره عمار به گروه های سینمایی “آرمان” و “سفیر” که پسرش راه اندازی کرده اشاره می کند و ضمن تاکید بر حمایت از وی می گوید: ” فقط سختی کار این بود که او پسر من بود و من نباید به او کمک می‌کردم، در عین حال باید کمکش می‌کردم. حالا شما ببین باید با چه فرآیند پیچیده‌ای کمکش می‌کردم تا “یزدان تفنگ ندارد” ساخته شود و مورد حمایت قرار بگیرد. “

در دوره های بعدی کم کم پای سایر ژانرها از جمله انیمیشن و فیلم بلند و نیمه بلند داستانی نیز به این جشنواره باز شد، اما موضوع فیلم ها تغییر چندانی نکرد؛ “فتنه سال ۸۸”، ” بیداری اسلامی و جهانی”،” نقد درون گفتمانی”،” جنگ نرم” و “اقتصاد مقاومتی” از جمله سرفصل هایی هستند که فیلم های امسال در آنها می گنجند.

اکران در دورافتاده ترین نقاط

“مردمی” بودن و اکران در دور افتاده ترین نقاط ایران خصوصیاتی هستند که دست اندرکاران این جشنواره از همان ابتدا به عنوان برگ برنده این جشنواره بر آن تاکید داشته اند.

جواد شمقدری رئیس سابق سازمان سینمایی ایران در یکی از مصاحبه هایش با رجانیوز علیرغم اشاره اش به تصویب برگزاری این جشنواره در جلسه مدیران وزارت ارشاد، افزود از همان ابتدا به برگزارکنندگان آن گفته است: “قرار نیست ردّی از من یا دولت در این کار باشد. این کار باید کاملاً مردمی برگزار شود”.

عماریون غربی

حضور “عماریون غربی” یکی دیگر از نکاتی است که دبیر این دوره از جشنواره از آن با افتخار بسیار یاد می کند.

آقای طالب زاده عماریون غربی را کسانی معرفی می کند که “بدون اینکه مسلمان باشند از حقیقت دفاع می کنند و مجاهدت آنها در کار و زندگی روزمره آنها اثر کرده اما پا پس نکشیده اند.”

به گفته وی این “حافظان حقیقت” در خارج از ایران امسال با ۷۰۰ فیلم با موضوعاتی نظیر “مقاومت، بیداری اسلامی، جنایات آمریکا و همچنین موضوعات ضد صهیونیستی” در جشنواره حضور دارند.

به علاوه فیلم های این جشنواره در غزه نیز به نمایش گذاشته شده اند و به گزارش سایت جشنواره، اکران کنندگان فلسطینی قصد دارند مستندسازان فلسطینی را برای آموزش در دبیرخانه جشنواره عمار به ایران بفرستند.

ظاهرا حمایت های این دبیرخانه چنان موثر و کاراست که برخی از هنرجویان تازه وارد آن درست در بحرانی ترین سال های سینمای مستقل -به گفته نادر طالب زاده- موفق شده اند ظرف مدت کوتاهی ۵ یا ۶ فیلم بسازند.

علیرغم گستردگی اکران های داخلی و خارجی که جز با هماهنگی و حمایت نهادهای رسمی ممکن نیست، دبیر اجرایی جشنواره امسال، حامد بامروت نژاد، در یکی از نشست های مطبوعاتی خود مدعی شد هزینه های این جشنواره بر گردن مستند سازان و “مردم” مشتاق است.

وبسایت جشنواره در شرح اشتیاق مردم به فیلم های جشنواره عمار نوشت مردم روستای معزآباد فارس برای نمایش این فیلم ها در مسجد روستایشان اقدام به جمع آوری پول و خرید ویدئوپروژکتور نموده اند.

به گفته آقای بامروت نژاد، هرچند این جشنواره دارای ردیف بودجه تصویب شده در وزارت ارشاد است، هیچ نوع حمایتی از طرف سازمان سینمایی دولت جدید یا سایر نهادها از این جشنواره نشده است.

رئیس سازمان سینمایی حجت الله ایوبی که در افتتاحیه این جشنواره حاضر شده بود در پاسخ اعلام کرد تاکنون “درخواست مشخصی” در این مورد از وزارت ارشاد نشده و قول داد به این جشنواره کمک کند.

اختتامیه چهارمین جشنواره فیلم عمار شنبه ۲۱ دی ماه در سینما فلسطین برگزار خواهد شد.